Kırşehir’de bekçilerin yetkilerine kısıtlama geldi. Anayasa Mahkemesi 7245 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu’nun Bazı Kurallarının İptali hakkında basın duyurusunda bulundu.
Anayasa Mahkemesi aldığı kararla Kırşehir’de ve yurt genelinde bekçilerin yetkilerini iptal etti. Kırşehir’de görev yapan bekçileri ilgilendiren habere göre Anayasa Mahkemesi bekçilerin gösteri, yürüyüş ve karışıklıkların önlenmesi amacı ile önleyici tedbir almasını iptal etti. İşte kararın ayrıntıları…
Anayasa Mahkemesi 22/3/2023 tarihinde E.2020/59 numaralı dosyada, 7245 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu’nun 6. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b), (ç) ve (g) bentlerinin, 7. maddesinin (6) numaralı fıkrasının birinci cümlesinin, 12. maddesinin (1) numaralı fıkrasının ikinci cümlesinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline; iptal hükümlerinin kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine karar vermiştir.
İPTAL TALEBİNİN GEREKÇESİ
Dava dilekçesinde özetle; Kanun’un 6. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) bendinde yer alan “…noksan alınan tedbir…” kavramının belirli olmadığı, “…tamamlattırmak,” ibaresinin ise mülkiyet hakkını ihlal ettiği, (ç) bendinde “…gösteri, yürüyüş ve karışıklıkların önlenmesi amacıyla genel kolluk kuvvetleri gelinceye kadar önleyici tedbirleri almak,” ibaresinin toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkını sınırlayıcı nitelikte olduğu, (g) bendinde yer alan “…halkın sükûn ve istirahatini bozanları ve başkalarını rahatsız edenleri…” kavramının açık olmadığı, “…engellemek,” ibaresinin ise hangi iş, işlem ve eylemleri kapsadığının belirli olmadığı belirtilerek kuralların Anayasa’ya aykırı olduğu ileri sürülmüştür.
MAHKEMENİN DEĞERLENDİRMESİ
Dava konusu kuralın (b) bendinde bekçilerinin önleyici ve koruyucu görev ve yetkileri kapsamında konut, işyeri ve araçların sahiplerinin noksan aldıkları tedbirlerin neler olduğu açıklanmamıştır. Ayrıca bu tedbirlerin tamamlattırılmasından ne anlaşılması gerektiği, bu yetkinin kapsam ve sınırları ile nasıl gerçekleştirileceği belirli değildir. Bu itibarla yeterli kanuni ilke ve çerçeveyi öngörmemesi nedeniyle kuralın belirsiz olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
(ç) bendinde kamu düzenini bozacak eylem ve durumların mahiyeti, boyutu ve sınırlarının neler olduğu belirlenmemiştir. Ayrıca çarşı ve mahalle bekçilerine toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkında sınırlamaya yol açan önleyici tedbir mahiyetindeki görev ve yetkilerin neler olduğunun ve kapsamının düzenlenmediği gözetildiğinde kuralda yasal çerçeve ve ilkelerin oluşturulmadığı, bu suretle toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına getirilen sınırlamanın kanunilik koşulunu sağlamadığı değerlendirilmiştir.
(g) bendinde yer alan halkın sükûn ve istirahatini bozmak, başkalarını rahatsız etmek eylemlerinin kabahat kapsamında değerlendirileceği, engellemenin kapsamı, hangi yetkileri içerdiği ve sınırları konusunda kural belirsizdir. Engelleme yetkisinin uyarma yetkisini aşması ve temel haklara müdahale boyutuna ulaşması da mümkündür. Bu bağlamda engelleme ifadesinin zor kullanma veya silah kullanma yetkisini içerip içermediği, engellenen eylemler hakkında 5326 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanıp uygulanmayacağı, engellenen kişilerle ilgili ne tür işlemlerin yapılacağı, engelleme yetkisinin neleri içermediği, engellemeye konu eylemin hukuk sisteminde kabahat olarak dahi düzenlenmemiş olması durumunda engellemenin mümkün olup olmadığı, suç ya da kabahat olmamasına rağmen özel hukuk ilişkisi çerçevesinde rahatsızlık verecek eylemlerin kural kapsamında bulunup bulunmadığı konularında bir açıklık bulunmamaktadır. Dolayısıyla kural hem kişiler hem de çarşı ve mahalle bekçileri yönünden herhangi bir duraksamaya ve kuşkuya yer vermeyecek şekilde uygulanabilir ve anlaşılabilir nitelikte değildir. Bu durumda kişinin maddi ve manevi varlığının korunması ve geliştirilmesi hakkına yönelik sınırlamanın kanunilik şartını sağlamadığı sonucuna varılmıştır.
Anayasa Mahkemesi açıklanan gerekçelerle kuralların Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir.
ÇALIŞMA SAATLERİ 40 SAAT
Anayasa Mahkemesi tarafından “Kuralla çarşı ve mahalle bekçilerinin haftalık kırık saat olan çalışma sürelerinin artırılabileceği öngörülerek dinlenme hakkına bir sınırlama getirilmektedir. Öte yandan kuralda çalışma süresinin azami ne kadar artırılabileceği, artırılan bu sürelerin nasıl telafi edilebileceği konusunda herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle kuralla öngörülen sınırlama belirli ve öngörülebilir nitelikte değildir.” ifadelerine yer verildi. (HABER MERKEZİ)
